کلید محافظ جان تجهیزی است که شباهت زیادی با کلید مینیاتوری دارد و در تابلو برق‌ها و جعبه برق‌های خانگی در کنار کلیدهای مینیاتوری قرار داده می‌شود. وجود یک رله الکترونیکی به منظور حفاظت نسبت به نشتی جریان در کنار مدار الکترومکانیکی کلید مینیاتوری ساختار این کلید را تشکیل داده است. در این مقاله سعی داریم شما را با کاربرد این کلید آشنا کرده و نحوه انتخاب یک کلید مناسب را بیان کنیم. با ما همراه باشید.
کلید محافظ جان یا به طور کلی RCD تجهیزی است که به منظور حفاظت از جان افراد نسبت به برق گرفتگی، آتش سوزی و سوانح این چنینی استفاده می‌شود. استفاده از این تجهیز طبق استانداردهای جدید نظام مهندسی ساختمان لازم‌الاجرا برای تمامی محیط‌های صنعتی، کارگاهی، اداری و مسکونی می‌باشد. این تجهیز دارای یک یا دو پارامتر اضافه‌تر نسبت به کلید مینیاتوری در انجام حفاظت از شبکه می‌باشد که همین مسئله باعث تفاوت بالای قیمت میان آنها شده است. این کلیدها بر اساس تعداد فازها، میزان جریان، میزان جریان نشتی و نوع کاربری در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند.
با عملکرد این کلیدها آشنا شوید.
کلید محافظ جان از مقایسه بین جریان رفت و جریان برگشت به منظور انجام عمل حفاظت استفاده می‌کند. چنانچه بین این دو مقدار جریان اختلافی مشاهده شود؛ عمل قطع توسط کلید انجام می‌شود. در یک حالت نرمال میزان جریان رفت با جریان برگشت برابر است. اختلاف جریان می‌تواند به سبب وجود اتصال بین هریک از سیم‌های فاز و یا اتصال قسمتی از مدار دستگاه مورد استفاده با بدنه آن باشد که در این صورت نشتی جریان اتفاق افتاده است. چنانچه این نشتی شناسایی نشود؛ احتمال بروز حادثه به خصوص برق گرفتگی بسیار بالا خواهد بود. این در حالی است که با شناسایی این مشکل از طریق این کلید، در کسری از ثانیه برق قطع می‌شود. یکی از روش‌های تست سلامت این کلید، استفاده از روش جریانی است.
طریقه نصب کلید محافظ جان
محل نصب این کلیدها معمولاً پیش از تمامی کلیدهای مینیاتوری در جعبه تقسیم آنها بوده و تمامی کلیدهای مینیاتوری ورودی خود را از خروجی کلید محافظ جان می‌گیرند. علاوه بر آن ورودی محافظ جان از محل خروجی مینیاتوری زیر کنتور برق می‌باشد. همچنین سیم نول نیز به داخل محافظ جان رفته و از خروجی کلید برای مصرف کنندگان استفاده می‌شود. در شکل زیر نقشه نصب کلید محافظ جان را نشان می‌دهد:
در تصویر بالا که نقشه نصب کلید محافظ جان را نشان می‌دهد، همانطور که مشاهده می‌کنید سیم فاز و نول خروجی کنتور به پشت کلید مینیاتوری سراسری ورودی کارگاه آمده و سیم فاز خروجی کلید به همراه سیم نول به پشت کلید محافظ جان وارد شده است. در نهایت، از خروجی کلید به منظور تغذیه باقی مینیاتوری‌ها و داشتن نول محافظت شده برای کارگاه استفاده شده است.
انواع کلید محافظ جان
هنگام تهیه این کلیدها پارامترهای مختلفی را باید در نظر بگیرید. انتخاب تعداد فازهای کلید، میزان جریان مورد نیاز، میزان جریان نشتی و نوع کاربرد کلید مواردی است که باید بر اساس آنها محاسبات را انجام داد.
تقسیم بندی بر اساس تعداد فاز
کلیدهای محافظ جان به طور کلی در دو دسته دو پل و چهار پل قرار می‌گیرند. مدل دوپل دارای یک فاز و یک نول و مدل چهار پل دارای سه فاز و یک نول می‌باشد. محدوده ولتاژی این کلیدها ۲۲۰ ولت برای مدل دوپل و ۴۴۰ ولت برای مدل چهارپل می‌باشد.
تقسیم بندی بر اساس جریان
نوع دو پل این کلیدها در بازار در رنج جریانی ۱۰، ۱۶، ۲۵، ۳۲، ۴۰ و ۶۳ عرضه می‌شوند و نوع چهار پل نیز در رنج‌های جریانی ۲۵، ۳۲، ۴۰ و۶۳ عرضه می‌شوند.
تقسیم بندی بر اساس میزان جریان نشتی
قدرت قطع از جمله موارد مهم در این کلیدها می‌باشد. هرچه مقدار آن پایین‌تر باشد حساسیت کلید بالاتر است. کلیدهای محافظ جان موجود در بازار در دو میزان جریان نشتی ۳۰ و ۳۰۰ میلی آمپر عرضه می‌شوند. مصرف عموم صنعتگران و مشتریان جریان نشتی ۳۰ میلی آمپر می‌باشد.
تقسیم بندی بر اساس نوع کاربری
به‌طور کلی این کلیدها با نام Residual Circuit Device (RCD) در دنیا شناخته می‌شود. با توجه به مکان مورد استفاده، نوع مصرف کننده و میزان حساسیت مورد نیاز کلیدهای محافظ جان به دو نوع کاربری RCCB و RCBO تقسیم می‌گردد.
کلید محافظ جان RCCB
کلید Residual Current Circuit Breaker با نام اختصاری RCCB شناخته می‌شود. این نوع کلید معروف‌ترین مدل در بین کلیدهای محافظ جان است. این نوع از کلید تنها حفاظت در برابر جریان نشتی را بر عهده دارند.
کلید محافظ جان RCBO
کلیدهای Residual Current Circuit Breaker With Over Protection با نام اختصاری RCBO شناخته می‌شوند و علاوه بر حفاظت نسبت به جریان نشتی، حفاظت در برابر جریان اضافه بار را نیز بر عهده می‌گیرند. این کلیدها در محیط‌های صنعتی بیشتر کاربرد دارند و استفاده آنها در اروپا بیشتر رواج دارد. در ایران آن ها را با نام کلید محافظ جان ترکیبی نیز می شناسند.
جمع بندی
برای انتخاب کلیدهای محافظ جان، موارد زیر را در نظر گرفته تا بهترین گزینه را انتخاب نمائید:
1- تعداد فاز به همراه نول خود را مشخص کنید.
2- میزان محدوده ولتاژ خود را مشخص کنید (۲۲۰ الی ۴۴۰ ولت).
3- میزان محدوده جریان خود را مشخص کنید (۱۰ الی ۶۳ آمپر).
4-میزان جریان نشتی خود را مشخص کنید (۳۰ میلی یا ۳۰۰ میلی‌آمپر).
5- بر اساس محیط کار، حساسیت کار و نوع کاربری کلید خود را از میان دو مدل RCB و RCBO انتخاب نمائید.
شرکت المان صنعت برتر سپهر مفتخر است تا با برند ایرانی ISBS، انواع متنوعی از این کلید ها را فراهم نماید. محصولات ISBS دارای 2 سال ضمانت تعویض می‌باشد. برای بررسی کامل کلیدهای محافظ جان به فروشگاه ما سر بزنید.