بررسی انواع کلید مینیاتوری و عملکرد آن

از جمله ساده‌ترین تجهیزات در خانواده برق صنعتی، وسیله‌ای است که بتواند عمل سوئیچینگ یا کلید زنی را در مطلوب‌ترین حالت ممکن انجام دهد. کلید فیوز مینیاتوری یا کلید مینیاتوری جز تجهیزات اولیه‌ی سوئیچینگ قدرت است که رد پایش در هر جایی که خبری از برق و شبکه است دیده می‌شود. در این مقاله المان صنعت برتر سپهر قصد داریم تا شما را با انواع کلید مینیاتوری بیشتر آشنا کرده و راهنمایی‌های لازم برای انتخاب یک فیوز مینیاتوری مناسب را در اختیارتان قرار دهیم.

کلید مینیاتوری تجهیزی است که عملیات سوئیچینگ را با استفاده از یک مدار الکتریکی مغناطیسی و قطع اتصالی مشابه بی متال اما ساده‌تر انجام می‌دهد. این تجهیز بسیار پر مصرف و پر کاربرد، دارای کلید زنی از نوع قطع و وصل چندباره می‌باشد که به نوعی متفاوت با انواع فیوزها است. کلید مینیاتوری فاقد تنظیم جریانی بوده و در صورت خرید بر اساس جریان نامی ذکر شده در مشخصات کلید، عمل حفاظت یا کلید زنی را انجام می‌دهد. کلید مینیاتوری با توجه به محل استفاده و کاربرد دارای انواع مختلفی است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. انواع کلید مینیاتوری بر اساس تعداد فاز و دامنه ولتاژ، میزان جریان کاربری، قدرت قطع و منحنی کار تقسیم بندی می‌شوند.

به‌طور کلی کلیدهای مینیاتوری بر اساس تعداد پل‌ها به پنج دسته: تک پل (تکفاز)، دو پل، سه پل (سه فاز)، چهار پل و تکفاز بعلاوه نول تقسیم می‌شوند.
مبنای این دسته بندی تعداد سیم‌های فاز و سیم نولی هست که به داخل کلید مینیاتوری رفته و در آن قرار می‌گیرد. فیوز مینیاتوری تکفاز بعلاوه نول با کلید دو پل از لحاظ تعداد ورودی و خروجی مشابه است اما از نظر ادوات داخلی تفاوت دارند، این فیوز از نظر ابعاد نیز تقریباً به اندازه‌ی کلید تک پل می‌باشد. دامنه ولتاژ کلیدهای مینیاتوری در بیشتر برندهای موجود در بازار 230 الی 400 ولت می‌باشد.

تمامی مدل‌های فیوزهای مینیاتوری می‌توانند در رنج جریانی مشخصی تولید شوند. یکی از مواردی که باید در نظر داشت این است که عموماً کلیدهای مینیاتوری برای مصارف بالای ۱۰۰ آمپر تولید نمی‌شوند. تولید کلید مینیاتوری برای رنج بالای ۱۰۰ آمپر تنها برای مدل خاصی از این کلیدها است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. رنج جریانی تولید کلیدهای مینیاتوری به ترتیب عبارت است از ۱، ۲، ۴، ۶، ۱۰، ۱۶، ۲۰، ۲۵، ۳۲، ۴۰، ۵۰، ۶۳ و در بعضی برندها در رنج ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۵ آمپر که البته بسیار محدود هستند. لازم به ذکر است که تقریباً تمامی انواع کلید مینیاتوری موجود در بازار ایران برای مصارف برق با جریان AC تولید می‌شوند و کلیدهای مینیاتوری برای مصارف برق با جریان DC بسیار کم و محدود است. کلیدهای مینیاتوری برای مصارف برق با جریان DC بیشتر در بخش‌های مخابراتی و الکترونیکی کاربرد داشته و در دسته بندی کلیدهای مینیاتوری خاص قرار می‌گیرند.

قدرت قطع یکی از موارد مهم در انواع کلید مینیاتوری می‌باشد و هرچه میزان آن بالاتر باشد، احتمال آسیب دیدگی در کلید کمتر است. کلیدهای مینیاتوری موجود در بازار در سه سطح قدرت قطع ۴٫۵، ۶ و ۱۰ کیلو آمپر موجود هستند. کلیدهایی با قدرت قطع شش کیلو آمپر پر مصرف‌ترین نوع در بین صنعتگران و مشتریان است.

منحنی کار میزان حساسیت کلید در زمان جریان کشی بیش از حد و عملگر قطع کلید را به ما نشان می‌دهد. به‌ طور کلی منحنی کار کلید مینیاتوری به پنج دسته تقسیم می‌شود که البته در ایران تنها سه دسته موجود است: تیپ B (یا تیپ تندکار)، تیپ C (یا تیپ کندکار)، تیپ D ( ترانسفورماتوری)، تیپ K (قدرت) و تیپ Z (بسیار حساس). در ادامه به معرفی هر کدام از تیپپ های کلید مینیاتوری می‌پردازیم.

این نوع از کلید مینیاتوری‌ها به مینیاتوری‌های روشنایی نیز شناخته می‌شوند. علت این امر استفاده از این فیوز مینیاتوری برای مصارف روشنایی و خانگی می‌باشد. این کلیدها در جریان اضافه بار بین ۳ تا ۵ برابر جریان نامی در زمان مشخص، مدار را قطع می‌کنند. این تیپ در بازار برق به علت حساسیت مناسبی که برای کاربردهای عادی خانگی دارد به تندکار معروف است.

کلیدهای مینیاتوری کندکار به مینیاتوری‌های موتوری نیز شناخته می‌شوند. درست است که کاربرد آنها عمومی است، اما برای مصارفی مانند سیستم‌های روشنایی پیشنهاد نمی‌شوند. این کلیدها در جریان اضافه بار بین ۵ تا ۱۰ برابر جریان نامی در زمان مشخص، مدار را قطع می‌کنند. این تیپ در بازار برق به علت حساسیت کمتر نسبت به تیپ B به تیپ کندکار معروف شده است.

این نوع از فیوزهای مینیاتوری به منظور استفاده در مصارف صنعتی خاص مانند تجهیزات ترانسفورماتوری استفاده می‌شوند. این کلیدها در جریان اضافه بار بین ۱۰ تا ۲۰ برابر جریان نامی در زمان مشخص، مدار را قطع می‌کنند و زمان قطع آنها از همه تیپ‌های دیگر بیشتر است. این تیپ در بازار برق به نسبت دو تیپ قبلی کم مصرف‌تر بوده و عموماً در رنج جریانی ۴۰ آمپر به بالا تولید می‌شود.

این نوع از کلید فیوزهای مینیاتوری به منظور حفاظت در مدارات قدرت، ترانسفورماتورها و موتورها استفاده می‌شوند. در این نوع کلید مینیاتوری حد جریان برای قطع در موارد اضافه بار، کمتر از باقی تیپ‌ها می‌باشد و هنگام به وجود آمدن چنین موردی و به منظور جلوگیری از آسیب مدارات، سریع‌تر قطع می‌کنند. اما در موارد اتصال کوتاه منحنی قطع این نوع کلید فیوز بین تیپ‌های B و C است. این کلید در دسته بندی تجهیز خاص در بازار برق قرار می‌گیرد و بسیار محدود است.

این نوع از کلید فیوزهای مینیاتوری هنگامی که جریان عبوری از جریان نامی بیشتر شود در یک مدت زمان خاص که اصولاً کمتر از بقیه تیپ‌ها می‌باشد؛ بر اساس منحنی قطع کلید، فرمان قطع را صادر می‌کند. دلیل بسیار حساس نامیدن این تیپ این است که در شرایط اضافه بار و اتصال کوتاه به نسبت بقیه تیپ‌ها سرعت عمل بیشتری داشته و در صورت بروز خطا به سرعت قطع می‌شود. این کلید نیز در دسته بندی تجهیز خاص در بازار برق قرار می‌گیرد و بسیار محدود است.

سوالی که برای برخی مهندسان پیش می‌آید یا در برخی پروژه‌ها به منظور نقشه بندی مناسب تابلو، کمتر مصرف کردن تجهیزات مختلف یا رعایت استانداردهای خاص، محدود بودن فضا و… ایجاد می‌شود این است که آیا فیوز مینیاتوری نیز مشابه تجهیزهایی مانند کنتاکتور، کلید اتوماتیک، کلید حرارتی و…. دارای تجهیزات جانبی خاصی هست؟
اگرچه در دنیا تجهیزهای متفاوتی برای کلیدهای مینیاتوری ساخته شده است؛ اما در ایران تنها یک تجهیز به‌طور عموم وجود دارد که کنتاکت کمکی برای انواع کلید مینیاتوری می‌باشد. عملگر این کنتاکت که برای مدار کنترل استفاده می‌شود؛ همانند کنتاکت کمکی‌های کنتاکتور می‌باشد.

برای انتخاب یک کلید فیوز مینیاتوری از انواع کلید مینیاتوری‌ های موجود در بازار، به موارد زیر برای انتخاب بهترین گزینه توجه کنید.

نوع منبع شبکه مصرفی(AC یا DC) را مشخص کنید.

تعداد پل یا فاز ها را مشخص کنید.

میزان محدوده ولتاژ را مشخص کنید. (۱۲ الی ۴۰۰ ولت)

میزان محدوده جریان کار را مشخص کنید. ( ۱ الی ۱۲۵ آمپر)

میزان قدرت قطع خود را مشخص کنید. (۴٫۵، ۶، ۱۰ کیلو آمپر)

بر اساس نوع مصرف کننده در انتهای کار و خروجی مینیاتوری مخصوص آن برای حفاظت، تیپ های کلید مینیاتوری خود را انتخاب نمائید. ( با استفاده از منحنی کار)

شرکت المان صنعت برتر سپهر مفتخر است تا با برند ایرانی ISBS، انواع متنوعی از کلید فیوزهای مینیاتوری و تجهیز جانبی آن را فراهم نماید. محصولات ISBS دارای ضمانت تعویض بوده و توانسته است گواهی‌های مختلف داخلی و خارجی را کسب نماید. برای بررسی کامل کلیدهای مینیاتوری به بخش کلید مینیاتوری فروشگاه ما سر بزنید.